Bu çalışmamızda İslam tarihinde cami ile siyasetin nasıl bir ilişki içerisinde olduğu sorusuna yanıtlar verdik.İslam’da mabet/mescit kavramının dayandığı Kur’anî ve Muhammedî temelleri gözler önüne sererek İslam tarihindeki ve günümüzdeki mabetlerin o temellerle ne denli koşutluk arz ettiğini irdeledik. Gördük ki koşutluktan ziyade karşıtlık denilebilecek özellikler öne çıkıyor.

Bu özelliklerin Türkiye’de ve İslam toplumlarında yarattığı patolojik sonuçların çok derin politik ve sosyolojik sorunlara yol açtığını sözümüzü sakınmadan teşhis ettik.

Ne acı ki bugünkü camilerin Muhammedî mescitlerle ilgisi yok denecek kadar azdır.

Ne acı ki bugünkü camilerin pek çoğu Kur’an’da ağır bir biçimde yerilen Mescid-i Dırar tanımlamasına dahil durumdadır.

Mescitlerin yeniden İslamîleştirilmesi için bu çalışmanın kılavuz olmasını diliyoruz.