Göbekli Tepe, birden bire ortaya çıkmış değildir. Orijinal ismini bilmesek de, bu coğrafyada çok daha eski dönemlerden beri var olagelen ve belki de, çok renkli kültürlerin bir sen¬tezlenmesi neticesinde ortaya çıkan kendi döneminin kültürünün doruk noktalarından biridir.
Göbekli Tepe’nin gerek mimaride, gerekse de sembollerde dışa vuran kompleks yapısı, onun dar, bölgesel bir oluşum olmadığına da işaret et¬mektedir. Görünen o ki, binlerce yıllık süre zarfında geniş bir coğrafyada yaşayan değişik toplumlar vasıtasıyla birbirlerinden kültürel, inançsal alışverişte bulunan çok renkli kültürler yumağının bir ürünü ve sentezleşmesi sonucunda ortaya çıkmıştır.

Tapınak ve başka birçok işlevi içinde barındıran bu yapı kompleksinin toplumsal, inançsal, ekonomik v.d. birçok işlevleri vardı. Toplumsal örgüt¬lenme ise bir arada yaşama etiği ve davranış kurallarını gerektirir. Periyo¬dik olarak ilerleyen zamanın belli dilimlere ayrıştırılıp, ona uygun akti¬vitelerin planlanması da takvimi gerekli kılmıştır. İşlerin doğru zamanda başlatılıp, yine doğru bir zamanda tamamlanması ve zamanın en iyi bir şekilde değerlendirilmesi de yine bu ve buna benzer merkezler aracılığıyla sağlanmıştır.

Buraları sadece ibadetlerin yapıldığı yerler değil; aynı inanca sahip olup, bir birlerinden uzak oturan insan topluluklarının yılın belli dönemlerinde toplanmalarını da sağlayan bir çeşit hac ziyaretinin yapıldığı yerlerdi aynı zamanda.