“Cesedimi alırsın sadece, senin için yazdığım şiir beni yaşatacak.”
Osip Mandelştam’ın 1933 yılında yayımladığı Stalin Epigramı şiiri şöyle başlıyordu: Yaşıyoruz, ama hissetmiyoruz...
Bir şiir bazen insanın hayatını değiştirebilir, hayatla kurduğu toplumsal bağı kesebilir, onu yok oluşun karanlığında çaresizce tek başına bırakabilir. Osip Mandelştam Vladivostok yakınlarındaki toplama kampında hayatını kaybedene kadar bu duyguların hepsini hissetti. Stalin, Ahmatova, Pasternak, Şklovski ve diğerleri de yaşananlara tanıklık etti.
Lübnan doğumlu Fransız şair Vénus Khoury-Ghata Mandelştam’ın Son Günleri’nde o soğuk ve karanlık gecelere hüzünlü sözcükler bırakıyor, tüm şairler için.