Kırgızistan’ın Şeker Köyü’nde dünyaya gelen Cengiz Aytmatov, büyükannesi Ayimkan’dan dinlediği türküler, ninniler, masallar ve efsanelerle büyür. Büyükannesi misafirliğe, yeni doğan bir bebeğin doğumunu kutlamaya, cenaze törenine, düğüne hemen hemen gittiği her yere Cengiz’i de götürür. Aytmatov bu sayede yepyeni türküler, şiirler, masallar ve efsaneler duyar. Yazarın hayal gücünün sınırlarını genişleten bu ilk adımlar, her zaman onun aklında ve kalbinde yer alır, kalemine işler; zamanla dünya edebiyatının sayılı isimlerinden biri olur, eserleri 170’ten fazla dile çevrilir.
Cengiz Aytmatov, Masallar ve Efsaneler’de çeşitli sebeplerle meydana gelen doğaüstü olayları büyük bir gerçekçilik ve kendine has üslubuyla anlatıyor; okuyucusunu zorlu savaş zamanlarına, mitik eski dönemlere, büyülü mekânlara, destansı anlatılara götürüyor.
Yaşlı bir cadı tarafından hayvana dönüştürülen küçük kız Gabi’nin, Kırgızların manevi atası olan Manas’ın yardımıyla ailesine kavuşması ve ormana terk edilen üç kız kardeşe yoldaş olan bir hayvanla en zorlu zamanlarda bile iyiliğin bir şekilde karşımıza çıkabileceği aktarılıyor. Ayrıca büyüklerinin nasihatini dinlemediği için önce deve sonra kurt tarafından yutulan Parmak Çocuk’un verdiği mücadele, savaştan sonra sağ kalan yedi kişilik askeri bir ekibin içindeki ajanın çaresizliği bu masalları oluşturuyor.
Yenisey Nehri kıyısında hem öksüz hem yetim kalan iki çocuğu kurtaran ceylan Maral Ana, kutsal Ala Geyik’in canını alan acımasız avcı Karagül, Nayman Ana’nın uzun arayışlar sonrası bulduğu oğlu Mankurt ve sevdiği şair Muhtar’a kavuşamayan İyi Han’ın kızı Akbara’nın efsaneleri okurunu heyecan dolu serüvenlere davet ediyor.