“Mektup şeklindeki yazılar, insanların fikirlerini birbirine bütün çıplaklıklarıyla duyurmalarına en elverişli yazılardır. Diğer yazı şekilleriyle bu amaca kolay kolay ulaşılmaz. Bunun en iyi ve en kuvvetli delili de sizin bana yazdığınız mektuplardaki ifadelerdir. Siz yazılarınızda ne kadar açık konuşuyorsanız ben de size duyurmak istediğim meselelere aynı açık yüreklilikle dokunacağım.”
İlköğretim atılımının ve köy enstitülerinin kuruluş yıllarını kapsayan 1935-1946 dönemi, İsmail Hakkı Tonguç’un da İlköğretim Genel Müdürlüğü görevinde bulunduğu yıllardır. Tonguç’un bu dönemde yakın çalışma arkadaşlarına, köy enstitüsü müdür ve öğretmenlerine, Milli Eğitim müdürlerine, çeşitli kademelerdeki yöneticilere, öğrencilere, kimi yazar ve düşünürlere yazdığı mektuplar, milli eğitim tarihimizin hareketli ve çok tartışılmış bir döneminin aydınlığa çıkarılmasındaki önemli belgelerdir.
İsmail Hakkı Tonguç Belgeliği Vakfı’ndan alınan dönem fotoğraflarıyla zenginleştirilerek yayına hazırlanan Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları, eğitim alanında elverişsiz koşullarda yürütülmüş çabanın bir başka yönünü, bir çeşit “perde arkası”nı gözler önüne sermektedir.