Pamfilos Episkoposu Melisinos Hristodulu’nun 1913 yılında kaleme aldığı Tatavla Tarihi, vaktiyle Şehrin en büyük Rum cemaatlerinden birine ev sahipliği eden Tatavla bölgesine dair nadide bir çalışmadır. Cemaatin ve mahallenin gelişimine tanıklık eden kilise kayıtları, Patriklik arşivleri, Osmanlı fermanları, anlatılar, şehir efsaneleri ve yazarın bizzat tanıklığıyla harmanlanmış zengin bir içeriği ihtiva eder.

Tatavla Tarihi, ‘Kurtuluş’ adını ve yeni planlamasını edinmesine neden olan büyük yangın öncesi, Tatavla’nın çeşmeleri, dereleri, kilise ve vakıfları, panoramaları, sokakları, binaları, insanları, ekonomisi ve ilişkilerinin capcanlı bir tasvirini gözler önüne seriyor. Bugünün ‘Şehir’lilerinin, bir asır önceki hemşerilerinin yaşadığı kente, topluma ve kültüre bir bakış atmasını mümkün kılıyor.