Tarih yerinde ve güzel bir benzetmeyle toplumun hafızası diye tanımlanır. Bu hafızanın kayıt defterleri ise tarihsel belgelerdir. Fatma Âliye Hanım’ın Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı kitabı Osmanlının son dönemine tanıklık eden olayları bizatihi yaşayan biri tarafından kaleme alınmıştır. Fatma Âliye Hanım, Ahmet Cevdet Paşa’nın kızı olması dolayısıyla, olayları babasının ve yakın arkadaşlarının bakış açısına göre anlatmaktadır. Zaten gerçeklik ressam için neyse tarihçi için de odur; nasıl ki tek bir manzara yoksa tek bir tarih de yoktur. Geçmiş herkese farklı bir ışık altında görülür.

Ahmet Cevdet Paşa ve dönemini anlatan kitap, bizzat kızı tarafından kaleme alınan biyografik bir çalışma olmasının yanı sıra o dönemde meydana gelen birçok olaya ışık tutması bakımından bir hatırat hüviyetindedir. Bu açıdan, elinizdeki eserde yer alan Tanzimat Fermanı’ndan Encümen-i Daniş’e, Mısır sorunundan Osmanlı-Rus savaşına kadar birçok olay ve yine Mustafa Reşit Paşa’dan Ali ve Fuat Paşalara kadar pek çok şahsiyet hakkındaki bilgiler, ayrı bir değer ifade etmektedir.

Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı, Ahmet Cevdet Paşayı ve Tanzimat devri olaylarını araştıranlar için değerli tarihsel materyaller sunan bir eser.