Dostoyevski olmasaydı, psikanaliz biraz beklemek zorunda kalacaktı, der Freud. Nietzsche ise onu “kendisinden bir şeyler öğrendiğim tek psikolog” diye anar.
Du¨nya romanının en bu¨yu¨k örneklerini kendini tu¨ketircesine bu¨yu¨k bir coşkuyla yazan Dostoyevski, hayatından izler taşıyan Kumarbaz’da aynı zamanda kumar tutkusunun bir psikanalizini yapıyor denebilir. Her eserinde ruhunun farklı veçheleriyle hesaplaşan bu¨yu¨k romancı, en çetin hesaplaşmalarından birini Kumarbaz’da Aleksey İvanoviç karakteriyle yapmıştır. Du¨nyanın çeşitli u¨lkelerinden gelen kumarbazların toplandığı Ruletenburg isimli kurgu bir şehirde geçen roman, söylenenlere göre, yazarın borcunu ödeyebilmesi için yirmi dokuz gu¨nde yazılmıştır. Aynı zamanda bir Rus gencinin Avrupa’da bir İngiliz ve bir Fransız soylusu ile bir kadın için giriştiği para ve aşk mu¨cadelesini de anlatan roman, bu yönu¨yle Dostoyevski’nin vazgeçilmez temalarından birini de içerir: Rus-Avrupalı çatışması. Eleştirmenlerin söylediği gibi “Dostoyevski sadece Kumarbaz’ı yazsaydı bile yeter” miydi bilinemez ama şu kesinlikle söylenebilir ki Kumarbaz yazılmasaydı Dostoyevski’nin görkemli ku¨lliyatı eksik kalırdı.
Kumarbaz, Nihal Yalaza Taluy’un titiz çevirisiyle Ketebe’de!