Organizmanın acı yada ağrıdan kaçarak haz aramasını gösterir. Haz ilkesi doğuştan vardır. Amacı doğuma ulaşmak ve haz sağlamaktır. Amacının gerçekleşmesini "burada ve şimdi ilkesi" ne göre ister. Engellenmeye dayanamaz. Çocukluk yıllarında etkindir. Büyüme ve olgunlaşmayla etkinliği azalır fakat tümüyle ortadan kalkmaz ve yaşam boyu sürer.  Organizmanın gereksinimlerinin dış gerçeklere göre etkilenmesini yada doyurulmasını sağlar. Doğuştan yoktur. Benliğin gelişmesiyle etkinlik göstermeye başlar, benliğin gelişmesine ve olgunlaşmasına  koşut olarak etkinliği artar. Zamanla haz ilkesinin etkinliği azalırken gerçeklik ilkesinin  etkinliği artar. Birincil süreç düşünme biçimi ; isteklerin ve gereksinimlerin doyumunu içgüdüsel boşalmayı , amaçlayan mantık öncesi düşünme biçimidir. Haz ilkesiye birlikte çalışır. İkincil süreç düşünme biçimi; Benliğin olgunlaşması toplumsal yaşam ve öğrenme süreciyle  birncil süreç düşünme biçiminden ayrışarak gelişen mantıklı düşünme biçimidir. Gerçeklik ilkesiyle birlikte çalışır.